درس بیست و دوم فارسی - "را" ، مفعول ها، کاربرد اسم ها با صفت

سلام، خوش آمدید!

درود بر همگی. طبق روال مرسوم، قبل از بایستی به برخی سوالات پاسخ دهیم.

1. من هنوز نمیدانم چه زمانی از "را" استفاده کنم. چه زمانی کلمه ایی نقش مفعول دارد و چه زمانی ندارد؟

بسیار خوب، بنظر می رسد دنبال دردسر باشید!!

به عقیده من هنوز برای تسلط کامل به این موضوع زود است. اما در حال حاضر سعی می کنم به پرسش شما پاسخ دهم. نگران نباشید اگر فهم کامل آن در این سطح برایتان کمی دشوار است. یک دید کلی به شما می دهم تا برای آینده آماده باشید.

در فارسی دو نوع فعل داریم:

1. فعل متعدی، که نیاز به مفعول مستقیم دارد.

2. فعل لازم، که دارای فاعل است و به مفعول نیاز ندارد.

فکر می کنم پیدا کردن مفعول جمله ها کار سختی نباشد. در یک کلمه، "مفعول" پذیرنده کار انجام شده توسط "فاعل" است. در واقع، فاعل "انجام دهنده" کار و مفعول کسی یا چیزی است که آن کار بر رویش انجام شده است. به مثال زیر دقت کنید:

I killed him

I = فاعل

killed = فعل

him = مفعول

اما در فارسی قانون کوچک دیگری برای یافتن راحت تر مفعول وجود دارد. متاسفانه امکان ترجمه این قانون به کوتاهی آن در خود زبان فارسی نیست. اما، سعی می کنم با توضیح دادن موضوع را برای شما قابل فهم کنم.

مفعول می تواند شخص یا شیئ باشد. در جمله بالا، مفعول یک شخص یا انسان خواهد بود. درست است؟

حال به جمله زیر دقت کنید:

I broke the table

I = فاعل

broke = فعل

the table = مفعول

در اینجا مفعول شخص نمی باشد، درست است؟

پس ما مفعول ها را در 2 دسته کلی انسان ها و غیر انسان ها که شامل حیوانات و اشیاء دیگر است قرار دادیم.

حال به بخش اصلی کار می رسیم.

در زبان فارسی، دو سوال وجود دارد که می توان بعد از هر فعل برای یافتن مفعول اصلی و اینکه آیا می توان از "را" استفاده کرد آورده شود. مبهم است؟ متوجهم! دلیل آن اینست که این دو جمله را نمی توان بدون آسیب رساندن به معنی آن به راحتی به انگلیسی ترجمه کرد.

در جمله I killed him، شخص شنونده این سوال را خواهد پرسید:

whom did you kill?

بیایید مثال های بیشتری را بررسی کنیم.

I saw him. سوال مطرح شده:

whom did you see?

I found him. سوال مطرح شده:

whom did you find?

I hurt him. سوال مطرح شده:

whom did you hurt?

پاسخ این سوالات همان مفعول جمله است. به همین راحتی!

در فارسی اگر مفعول انسان باشد بایستی سوال زیر پرسیده شود:

  / :cheh kæs ra/؟

و اگر مفعول غیر از انسان باشد سوال زیر پرسیده می شود:

 /:che chi:z ra/

I killed (him/it)

  /mæn koshtæm/. خواهیم پرسید:  /:cheh kæs ra/ یا  /:che chi:z ra/

I saw (him/it)

 /mæn didæm/. خواهیم پرسید:  /:cheh kæs ra/ یا  /:che chi:z ra/

I found (him/it)

   خواهیم پرسید:  /:cheh kæs ra/ یا  /:che chi:z ra/

پاسخ این دو سوال، مفعول مستقیم جمله است و می توانیم پس از آن "را" بیاوریم.

بصورت خلاصه،

آیا می توان این سوالات را پس از یک جمله (فعل) قرار داد؟ بله.

آیا می توان جواب یک کلمه ایی برای سوال پیدا کرد؟ بله.

بنابراین، پاسخ آن ها مفعول جمله است و می توانید پس از آن "را" بیاورید.

بسیار خوب، این مشکل اصلی نبود. مساله اصلی در زمانی که فعل دارای حرف اضافه باشد پیش خواهد آمد. به مثال های زیر دقت کنید:

I talked with him.

I said to him.

I listened to him.

سوال مطرح شده اینست:

Whom did you talk to/with?

Whom did you say to?

Whom did you listen to?

همانطور که ملاحظه می کنید، پس از فعل یک حرف اضافه وجود دارد. بنابراین، نمی توانید "را" پس کلماتی که بنظر می رسد مفعول باشد قرار دهید.

برخی فعل های زبان فارسی به حرف اضافه نیاز دارند. امکان بیان تمامی فعل ها در اینجا میسر نیست. بستگی به آن فعل دارد. فعل های زیر را به عنوان مثال در نظر بگیرید.

To touch

To face

To encounter

To visit

To telephone

و بسیاری موارد دیگر.

پس از مفعول این فعل ها نمی توان "را" آورد. در فارسی این کار بی معنی خواهد بود. هرکدام از آن ها با یک حرف اضافه می آید.

  /mæn beh u: dæst zædæm/، نه اینکه  /mæn u: ra: dæst zædæm/

همانطور که مشخص است، قبل از  /:u/، کلمه  /beh/ آمده که در جایگاه یک مفعول در جمله فارسی ما قرار دارد.

بنابراین در اینجا نمی توان پرسید  /che kæs ra:/، بلکه سوال  /beh cheh kæs/ یا موارد دیگر مطرح می شود که در این حالت نمی توان پس از مفعول، "را" قرار داد.

نتیجه: ابتدا فعل را بررسی کنید. این سوال را بپرسید:  /:cheh kæs ra/ یا  /:che chi:z ra/. یک مفعول مستقیم برای سوال خود پیدا کنید. اگر پس از سوال شما مفعول مستقیمی وجود دارد، فعل شما متعدی و می توانید پس از آن "را" قرار دهید. اگر پس از سوال شما مفعول مستقیمی وجود ندارد و لازم است بخشی مانند یک حرف اضافه برای رسیدن به پاسخ اضافه کنید، آن فعل متعدی نیست و پس از مفعول نمی توان "را" قرار داد.

می دانم که اعمال این قانون برای شما سخت بنظر می آید، اما در زبان فارسی امری ساده برای همگان بوده و دلیل آن آشنایی با تمامی این فعل ها است.  در آینده ایی نزدیک با این مبحث بیشتر آشنا خواهید شد.

2. من در حدس زدن تلفظ سیلاب ها مشکل دارم، و به خصوص va:v. چطور باید فهمید که چه زمانی دو حرف با یکدیگر تلفظ می شوند، مانند 'ft' و 'nd' در کلمه "رفتند" و چه زمانی با یک حرف صدا دار از هم جدا می شوند. کلمه معادل friend: da:l va:v sin te در درس 15، du:st تلفظ شده اما در زبان فارسی برای جمله "I love you" همین حروف بصورت du:set تلفظ می شود. 

همچنین در درس 15 معادل sister, kha:hær ، حرف va:v صدا دار است. چطور باید بدانم که در برخورد اول با این کلمه، بصورت khæv:ahær خوانده نشود؟

بسیار خوب، اجازه بدهید ابتدا مساله va:v را که بنظر مشکل خیلی ها بوده حل کنیم.

گاهی اوقات این حرف بصورت /:u/  تلفظ شده و گاهی حروف صدادار کوتاه و بلند دیگری را می پذیرد. متاسفانه، قانون مشخص و کلی برای این مشکل این حرف وجود ندارد. اما در بسیاری از موارد، اشاره به ریشه کلمات دارد. به هر نحوی که باشد، فکرنمی کنم تلفظ یک کلمه خارجی برای اولین بار به شکل کاملا صحیح کار ساده ایی باشد! حتی در زبان انگلیسی نیز مشکلات زیادی با تلفظ بسیاری از کلمات جدید و یا مواردی که خیلی در مکالمات روزمره استفاده نشده دارم. بنابراین اگر قادر به تلفظ صحیح کلمه نا آشنایی نبودم، نباید آشفته شوم. بنابراین به نظر من در ابتدا لازم است کلمات را با تکرار طوطی وار یاد بگیرید. به تدریج، تلفظ مختلف کلمات مشابه یا حروف مختلف را که بایکدیگر برای ایجاد کلمه در موقعیت های مختلف می آیند، متوجه شده و تفکیک خواهید کرد. 

ابتدا سعی کنید کلمات را آنطور که آموزش داده می شود یاد بگیرید و از تلفظ کلمات جدید بر اساس آموخته های خود پرهیز کنید.

تا آن جا که به خاطر می آورم، ترکیب /khe/ و /va:v/ اگر به همراه صدای /:a/ آورده شود، در بسیاری از کلمات /:kha/ (که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد) خواهد شد. مثال های مشخص این مورد کلمات /kha:hær/ و /kha:b/ هستند. در برخی کلمات ترکیب آن ها می تواند صدای /:khæva/ بدهد، اما بسیار محدود بوده و کاربرد آن چنانی ندارند؛ شاید کمتر از 5 کلمه وجود داشته باشد. مطمئن باشید شاید کمتر از یک مورد در میلیون مجبور خواهید شد از /:khæva/ استفاده کنید. فکر نمی کنم برای هر دو حالت تلفظ آن بیشتر از 10 کلمه در فارسی داشته باشیم و از همین تعداد، بیش از 7 مورد آن استفاده چندانی در بین مردم ندارد. در نتیجه این مشکل حادی نخواهد بود و تنها لازم است حدود 10 کلمه را به ذهن بسپارید.

نکته ایی که در مورد /du:st/ اشاره کردید صحیح است. نیاز به برخی توضیحات دارد. زبانی که ما در حال یادگیری آن هستیم، شکل نوشتاری فارسی است. برخلاف زبان انگلیسی، تفاوت عمده ایی بین نوشتار و گفتار در فارسی وجود دارد اما برای فارسی زبان ها هر دو مورد قابل فهم است. ایرانی ها در مکالمات روزمره خود، شکل نوشتاری را استفاده نمی کنند. اگرچه آن را متوجه می شوند اما به استفاده نمی کنند. تا آن جا که بنده در جریان هستم، دوره آموزشی خاصی برای گفتار وجود ندارد و تمامی کلاس های برگزار شده در داخل و خارج ایران مربوط به شکل نوشتار است که شما را قادر می سازد با این روش صحبت کنید، بنویسید، و با دیگران ارتباط برقرار کنید. منظور از این روش اینست که صحبت کردن شما کتاب گونه است، نه بدین معنی که برای انتقال مفهوم خود به دیگران نیاز به نوشتن کلمات دارید. اما روش صحب کردن شما از نظر دیگران تا حدی بامزه و جالب خواهد آمد. آن ها از روش شما خوششان خواهد آمد و به احتمال زیاد خواهند خندید!

معادل I love you در فارسی، "du:stæt da:ræm" خواهد شد اما اگر با این روش به یک ایرانی جمله را بگویید، برای لهجه تان به شما خواهد خندید ( و شاید بخاطر همین روش صحبت بیشتر از شما خوشش بیاید!) در مکالمات روزمره، بجای "du:stæt da:ræm" که سبکی ادبی و در نوشته های ادبی موجود است، از "du:set da:ræm" استفاده می شود. چرا که با بیان لفظ ادبی آن، مخاطب شما خود را در چندین قرن عقب تر تصور خواهد کرد! مثالی مناسب در این مورد، جمله "how are you" است که دارای دو معادل اصلی در فارسی است.

آن چه در محاوره استفاده می شود، /ha:letu:n chetoreh/ است.

آن چه در کتاب ها خواهید یافت، /ha:l-e- shoma: chetor æst/ خواهد بود. این مورد را با یکی از دوستان فارسی زبان خود تمرین کنید تا لبخند و یا حتی خنده را بر صورت وی ببینید! اما هر دو شکل قابل قبول است.

بسیار خوب، حال شروع می کنیم.

امروز قصد داریم نحوه اتصال دو کلمه به یکدیگر در فارسی را بررسی کنیم. چه معنی ایی دارد؟ خواهیم فهمید!

فرض کنید این دو کلمه را در اختیار داریم:

Mr.

Jones

حال می خواهیم دو کلمه را ادغام کنیم. می دانم که کار ساده ایی است. خواهیم داشت: Mr. Jones درست است؟ بسیار خوب. این مورد در فارسی بدین شکل در خواهد آمد:  /a:ga: ye Jones/

این دو کلمه را چطور ادغام می کنید؟

Fat

Boy

خواهیم داشت: a fat boy. معادل فارسی آن برابر است با: /pesær-e- cha:gh/

حال این مثال را تمرین کنید:

Big =  /bozorg/

House

ادغام آن ها خواهد شد: a big house و معادل فارسی عبارت است از:  /kha:neh ye bozorg/

برای این دو کلمه چطور؟

Big

Country

خواهیم داشت : a big country و معادل فارسی آن  /keshvær-e- bozorg/ می شود.

بسیار خوب. حال فرض کنید شما مدرس زبان فارسی هستید و قصد دارید قاعده ایی برای موارد بالا درست کنید.

می شنوم صحبت هایتان را! کمی بلندرتر! بسیار خوب. 

حال اجازه بدهید من تلاش کنم.

همانطور که می دانیم در زبان انگلیسی، بین دو کلمه که پشت سرهم قرار گیرند هیچ صدایی نخواهد آمد. مانند Mr. Jones. نحوه بیان آن بدین شکل است: .Mr (سپس سکوت)، Jones (سپس سکوت). اما در زبان فارسی بایستی بین این دوکلمه صدایی قرار گیرد. عموما دو صدا وجود دارد که به عنوان متصل کننده به کار می روند، صدای /ye/ و /e/.

اگر کلمه اول در انتها صدای  /:a/ و یا صدای /he/ متصل به  /be/ داشته باشد، بایستی /ye بین دو کلمه قرار گیرد.

مثال:

Mr. Jones

کلمه  /:a:gha/ در انتها صدای  /:a/ دارد. بنابراین خواهیم گفت:  /a:gha: ye Jones/ و از /ye/ استفاده کرده ایم.

Big house

کلمه  در انتهای خود صدای /he/ دارد. پس خواهیم داشت:  /kha:neh ye bozorg/

Good neighbor

Neighbor =  /hæmsa:yeh/

کلمه  /hæmsa:yeh/ در انتهای خود صدای /he/ دارد. بنابراین خواهیم داشت:  /hæmsa:ye ye khu:b/

صدای /ye/ اول متعلق به کلمه و مورد دوم حرف ربطی می باشد.

White cat =  /gorbeh ye sefid/ 

کلمه  /gorbeh/ در انتهای خود صدای  /he/ دارد. 

نکته: در کلمات big house ، good neighbor , white cat، سه کلمه big , good , white صفت هستند و همانطور که در مثال های بالا مشخص است، در فارسی بر خلاف انگلیسی، صفت بعد از اسم آورده می شود.

سوالی نیست؟ خوب است.

تقریبا در سایر موارد دو کلمه با حرف /e/ متصل می شوند.

مثال:

Good book =  /keta:b-e- khu:b/

Big country =  /keshvær-e- bozorg/.

Fat boy =  /pesær-e- cha:gh/.

Mrs. Jones =  /kha:nom-e- Jones/.

حال موارد زیر را که نام کوچک فرد آورده شده و نام فامیلی نباشد، چطور باید بیان کرد؟

Mr.

Ali  /æli/.

Mrs./Miss Helen

ساده است؟ کلمه  /a:gha: ye Ali/ را حدس زدید؟ متاسفانه غلط است!

به عنوان یک قاعده کلی، زمانی که .Mr با .Mrs قبل از نام کوچک فردی قرار گیرد لازم است حالت زیر را اعمال کنیم:

Name +  /a:gha:/ or  /kha:nom/.

حال می توانیم بگوییم:

Mr. Ali =  /Ali a:gha:/.

Mrs./Miss Helen = > /Helen kha:nom/.

نکته: در موارد محدودی، ممکن است قاعده بالا به حالت زیر تغییر پیدا کند:

 /:a:gha/ یا  /kha:nom/ + اسم (برای برخی موارد، عنوان قبل از اسم آورده می شود)

مثال:

Mr. Reza =  /a:gha: Reza/

نکته مهم: این قاعده خیلی مهمی نیست، پس نیازی نیست بابت قرار دادن عنوان قبل یا بعد از اسم نگران باشید.

نکته: استفاده از این قانون برای اسم های خارجی در فارسی کمی خنده دار بنظر خواهد آمد!

بسیار خوب، در اینجا به پایان درس 22 می رسیم. امیدوارم لذت برده باشید.

هفته آینده شما را خواهم دید.

خداحافظ!